Uroczystość Bożego Narodzenia obchodzi Kościół od IV wieku. Ponieważ dokładna data narodzenia Jezusa Chrystusa nie jest znana, wybrano dzień 25 grudnia jako datę symboliczną. Jest to dzień zimowego przesilenia dnia z nocą. co niejako potwierdza prawdę wiary, że Jezus Chrystus jest prawdziwym światłem oświecającym wszystkich ludzi i cały świat. Kościół wybierając datę 25 grudnia chciał obchodzone w tym czasie pogańskie święto narodzin boga słońca zastąpić chrześcijańskim obchodem święta narodzin Jezusa Chrystusa, prawdziwego "Słońca Sprawiedliwości". W uroczystość Narodzenia Pańskiego przyjął się zwyczaj odprawiania trzech Mszy św.

Jest to bardzo stary zwyczaj rzymski sięgający IV wieku. Papież celebrował pierwszą Mszę św. o godz. 9.00 w bazylice św. Piotra, od V wieku druga Msza św. odprawiana była o północy w podziemnej kaplicy, zbudowanej na wzór groty betlejemskiej w Bazylice Matki Bożej Większej (Sancta Maria Maggiore, tzw. "przy żłóbku"). Wreszcie od VI wieku papież celebrował trzecią Mszę św. w kościele św. Anastazji męczennicy. Zwyczaj ten zachował się do dnia dzisiejszego. W uroczystość Bożego Narodzenia odprawia się więc trzy Msze św., z których każda posiada swój własny formularz mszalny i czytania biblijne. W czasie I Mszy św. o północy (pasterka) czyta się Ewangelię o narodzeniu Pana Jezusa; w czasie II Mszy św., porannej, Ewangelia mówi o hołdzie pasterzy przybyłych zobaczyć Dziecię Jezus; w czasie III Mszy św., w dzień, czytamy Ewangelię o Tajemnicy Wcielenia Syna Bożego.

/VOS/

OBRZĘDY I ZWYCZAJE BOŻONARODZENIOWE

Z uroczystością Bożego Narodzenia związane są bardzo liczne zwyczaje. Świętowanie Bożego Narodzenia rozpoczyna się w rodzinach chrześcijańskich uroczystą wieczerzą wigilijną, zwaną także postnikiem (od pokarmów bezmięsnych, czyli postnych). Tradycyjna wieczerza składa się z 3 do 12 potraw i rozpoczyna się z chwilą pojawienia się na niebie pierwszej gwiazdy. Posiada ona charakter uczty braterskiej. Uczestniczy w niej wszyscy domownicy, przy czym zawsze zostawia się jedno nakrycie puste dla niespodziewanego gościa. Wieczerzę wigilijną poprzedza wspólna modlitwa, kolęda i odczytanie Ewangelii o narodzeniu Chrystusa (Łk.2,l-14). Następnie uczestnicy wieczerzy składają sobie życzenia łamiąc się opłatkiem. Radosny charakter wieczerzy uzupełnia wspólne śpiewanie kolęd oraz zwyczaj wzajemnego obdarowywania się prezentami (tzw. gwiazdka). Do ludowych zwyczajów należy włożenie pod obrus siana lub słomy na pamiątkę narodzin Chrystusa w bydlęcym żłóbku. Jest to również "stary zwyczaj agrarny (rolny) mający zapewnić urodzaj. Przystrajanieizby snopami zboża (także zwyczaj rolny), czy przybraną choinką zwaną "podłożniczką" lub ozdobami ze słomy, zwanymi "sadem", miało również wyrażać prośbę o urodzaj w nadchodzącym roku. Zwyczaj przybierania izby w wigilię Bożego Narodzenia jest bardzo stary. W Polsce znany był jako zawieszanie "podłożniczki" i "sadu" oraz ustawianie snopów zboża. "Podłożniczką" jest to choinka z uciętym wierzchołkiem, przybrana jabłkami i orzechami. Zawieszana była nad drzwiami sieni, lub stała w domu, w kącie. "Podłożniczka" więc była symbolem życiodajnej siły słońca, ochroną domu i mieszkańców od złych mocy i uroków. W niektórych okolicach w wigilię zawieszano "sad" - krążek wypleciony ze słomy z ażurową kulą, czyli "światłem" w środku -obwieszony ozdobami, np. z opłatków i papieru. Koło i kulę, będące elementami konstrukcyjnymi "sadów", uważano za starożytne symbole wieczności i porządku w kosmosie.

Zwyczaj stawiania drzewka wigilijnego przyjął się w XV wieku w Niemczech. Na ziemiach polskich zwyczaj ten upowszechnił się na przełomie XVIII i XIX wieku pod zaborem pruskim i prawie całkowicie wyparł snopy, "podłożniczkę" i "sad". Choinki stawiano w katolickich domach przy szopce. Również w innych krajach protestanckich choinka stalą się z biegiem lat symbolem Bożego Narodzenia. Podczas wieczerzy wigilijnej, a nawet następnego dnia rano, wróżono i wypowiadano różne zaklęcia mające zapewnić urodzaj i wszelką pomyślność.

Po wieczerzy, lub po pasterce odwiedzano bydło i dzielono się z nim opłatkiem zmieszanym z potrawami wigilijnymi. Z izby przynoszono snopy siana lub słomy. Zwyczaj ten nawiązuje do obecności zwierząt domowych podczas narodzin Pana Jezusa w stajence.

Osobnym zwyczajem jest kolędowanie. Kolędnicy dorośli lub dzieci chodzą niekiedy z gwiazdą lub szopką i dają krótkie przedstawienia związane z narodzeniem Chrystusa.

c.d. na str.6